تاریخچه: محله آذربایجان یکی از محلات تهران است که در سال‌های حکومت پادشاهان قاجار، خارج از تهران بود و همواره باغ بزرگ آن‌که بعدها در زمان ناصرالدین‌شاه به باغ شاه معروف شد و تندیس او سوار بر اسب در میانه باغ قرار گرفت، محل استقرار و اقامت پادشاهان بود. در زمان پهلوی این محله و دیگر محلات تهران در این منطقه به‌وسیله خیابان‌کشی‌های آن زمان، به داخل شهر تهران منتقل شدند. حدود سال‌های هزاروسیصدو چهل به بعد بود که این محله، محله‌ای اعیان‌نشین و به‌اصطلاح مرفه نشین شد ولی بعد از انقلاب به دلیل محیط‌های کارگاهی که در این محله به وجود آمد، ازلحاظ بافت مرفه، ریزش شدیدی داشت. آثار تاریخی مانند ساختمان اداره پست چهارراه لشگر و کاخ مرمر و انستیتو پاستور از آن زمان به جا مانده است. میدان حر، قبلاً در محدوده باغ شاه قرار داشت. در حال حاضر این میدان تندیس نبرد گرشاسب(قهرمان شاهنامه) با اژدها را در میان خود دارد. امروزه تاریخچه دقیقی از محله آذربایجان ثبت‌نشده است ولی بافت قدیمی این محله و سردرِ خانه‌ها و اماکن مذهبی آن، حرف‌های زیادی دارند که ثبت‌نشده باقی مانده است.

مرزبندی: حدود محله آذربایجان از شمال به خیابان جمهوری حدفاصل کارگر جنوبی تا خیابان ولیعصر، از جنوب به خیابان امام خمینی حدفاصل میدان حر تا خیابان ولیعصر، از شرق به خیابان ولیعصر حدفاصل خیابان جمهوری و خیابان امام خمینی و درنهایت از غرب به خیابان کارگر جنوبی حدفاصل خیابان امام خمینی و جمهوری مشخص شده است. محله آذربایجان با دیگر محلات تهران نیز هم‌مرز است. محلات فلسطین و شیخ هادی از ناحیه یک شهرداری منطقه 11 در شمال و شرق، محله جمهوری از ناحیه سه منطقه 11 شهرداری تهران و نهایتاً در جنوب با محله منیریه در ناحیه دو از منطقه 11 شهرداری تهران.

محدودیت ترافیکی: کل محدوده محله آذربایجان در منطقه طرح ترافیک اصلی و طرح زوج و فرد می‌باشد. چنانچه مایل به سکونت در این محله هستید و ازجمله افرادی می‌باشید که به‌وسیله خودروی شخصی سفر درون‌شهری در تهران دارید، بهتر است خرید طرح را فراموش نفرمایید.

اتوبوس و تاکسی: برای دسترسی به اتوبوس در این محله از محلات تهران، در خیابان ولیعصر به اتوبوس‌های تندرویِ خط 7، میدان راه آهن-تجریش دسترسی دارید. البته کمی آن‌طرف تر از مرزهای این محله شما می‌توانید از شمال به اتوبوس‌های تندروی خط 1، تهران‌پارس- آزادی در خیابان آزادی و از غرب به اتوبوس‌های خط 4، پایانه جنوب- پایانه افشار در خیابان نواب نیز دسترسی داشته باشید. اتوبوس‌های عادی نیز از دیگر محلات و مناطق تهران به این محله ایستگاه دارند. اتوبوس‌هایی از میدان جلیلی، خانی‌آباد، نازی‌آباد، استاد معین، راه‌آهن، انقلاب و ... این محل به دلیل قرار گرفتن در مسیرِ میدان انقلاب و میدان توپخانه و میدان حسن‌آباد، دارای ایستگاه‌های اتوبوس تقریباً از تمام محلات تهران هست. چنانچه مایل به رفت‌وآمد با تاکسی از این محله به دیگر محلات تهران هستید، باآنکه در این محله پایانه تاکسیرانی ندارد، مشکلی نخواهید داشت زیرا کل چهارگوشه شمالی، جنوبی، شرقی، غربی این محله تاکسی‌های بسیاری در رفت‌وآمد هستند

پمپ بنزین: ازلحاظ پمپ‌بنزین هم در کارگر جنوبی نزدیک به میدان حر جایگاه دارد. البته در اطراف محله نیز در خیابان‌های چهارراه لشگر، وحدت اسلامی و خیابان کمیل می‌توانید جایگاه‌های مختلفی بیابید.

دسترسی به مترو: چنانچه مایل به رفت‌وآمد با مترو هستید، در این محله خط 3 مترو، قائم-آزادگان در خیابان فلسطین جنوبی ایستگاه دارد ولی خیابان‌های اطراف محله آذربایجان در مسیر ایستگاه‌های متروی زیادی از دیگر محلات تهران می‌باشد. ایستگاه‌هایی چون خط 2 مترو، فرهنگسرا-صادقیه در خیابان پاستور و خط 7 مترو، یادگار امام-ورزشگاه تختی در خیابان نواب و خط 4، شهید کلاهدوز- اکباتان در خیابان انقلاب، که می‌توانید بعد از پیاده شدن از مترو و خروج از ایستگاه، به‌وسیله اتوبوس یا تاکسی خود را به محله آذربایجان برسانید.

امکانات: آثار تاریخی محله آذربایجان تهران: شاید در کوچه‌پس‌کوچه‌های محله آذربایجان آثار تاریخی مخروبه وجود داشته باشد ولی تنها دو اثر تاریخی که سالم به‌جامانده از دوران تهران قدیم، اداره پست چهارراه لشگر و کاخ مرمر و شاید انستیتو پاستور ایران، سومین اثر باشد. در زمان بتن و بتن‌ریزی در ساختمان‌های تهران، اولین ساختمانی که به این روش با مهندسی خیره‌کننده ساخته شد، اداره پست چهارراه لشگر بود. این ساختمان لانه‌زنبوری در زمان خودش شاهکاری از هنر معماری مهندسین خارجی بود و به‌تازگی آن را بازسازی نموده‌اند و سازه‌هایی نیز به آن افزوده‌اند. کاخ مرمر که از زمان پهلوی در این محله به جا مانده است، یکی از کاخ‌های تاریخی است که در مرکز شهر تهران ساخته شده بود. این کاخ در سال 1355 به‌عنوان موزه استفاده می‌شد و نامش موزه پهلوی بود. نامزدی محمدرضاشاه پهلوی با فرح در این کاخ اعلام شد. اوایل ساخت آن، این کاخ دفتر شاه سابق ایران بود. در سال 1357 این کاخ به‌عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسید. انستیتو پاستور ایران که در تاریخ دی‌ماه 1299 تأسیس شد، زمانی که در ایران برای یک مرکز تحقیق و توسعه بیماری‌ها و تولید واکسن، احساس نیاز می‌شد. پروفسور رنه لگرو از انستیتو پاستور فرانسه مسئول رسیدگی به امورات این مرکز بود تا به سرانجام برسد. در این زمان توافقنامه‌ای هم از طرف ایران با پاریس به امضاء دو طرف رسید. این ساختمان در خیابان پاستور در محله آذربایجان قرار دارد. مراکز بهداشتی درمانی: بیمارستان شهید شوریده واقع در خیابان پاستور. داروخانه بیست‌ونه فروردین واقع در خیابان کارگر شمالی دانشگاه جنگ. البته بیمارستان سورنا هم در محله شیخ هادی از دیگر محلات تهران که همسایه‌ی محله آذربایجان می‌باشد، نزدیک به این محله است. مراکز فرهنگی: کانون فرهنگی تربیتی حر که وابسته به وزارت آموزش‌وپرورش است. خانه فرهنگ حر که در میدان حر قرار دارد و با کلاس‌ها و اردوهای آموزشی، یاریگر ساکنین این محله می‌باشد. کتابخانه امام علی(ع) در این محله قرار دارد. اماکن مذهبی: مسجد منشورالسلطان در خیابان منشورالسلطان، مسجد سلمان در خیابان پاستور، حسینیه امام خمینی(ره) در خیابان پاستور و حسینیه قائم(عج) واقع در خیابان اردیبهشت نیز در خدمت ساکنین محل هستند. بوستان‌های محله آذربایجان تهران: بوستان دوازده فروردین ازجمله بوستان‌های موجود در محله آذربایجان است که دارای فضای سبز و آب‌نما و وسایل ورزشی می‌باشد. بوستان مترو نیز در کنار ایستگاه متروی حر قرار دارد و امکانات آن در حد یک پارک محلی کوچک است. مراکز خرید محله آذربایجان تهران: فروشگاه گل‌های زعیم در میدان پاستور در این محله قرار دارد. این فروشگاه بزرگ و زیبا، فروش گل‌های مصنوعی و طبیعی، صنایع‌دستی و دیگر موارد مربوطه انجام می‌شود. مطمئن باشید که اگر عاشق گل و گیاه هستید، ساعت‌ها در این فروشگاه اوقات خود را می‌گذرانید. سون تن کاله نیز فروشگاه کوچکی از مواد لازم خوراکی و بهداشتی در خیابان دوازده فروردین قرار دارد. مراکز خریدی چون مرکز خرید سپه و فروشگاه بزرگ اتکا در محلات هم‌جوار این محله قرار دارند.