تاریخچه: قزل قلعه نام یکی از انبارهای نظامی در دوران قاجار بوده است، این قلعه در آن زمان انباری برای مهمات و اثاثیه نظامی بوده است. یکی از پادشاهان قاجار در خاطرات خود در رابطه با قزل قلعه نوشته است زمانی که این انبار خراب شده بود و ناچار به انتقال اثاثیه آن به قصر شدیم در میانه راه هشت هزار فشنگ دزدیده شد. دز آن زمان در شمال غربی تهران سه محله به این نام معروف بودند که یکی از این قزل قلعه ها در بخش شمالی خیابان فاطمی، دومین قزل قلعه در بخش غربی و آخرین محله در شمال تهران واقع شده بود. قزل قلعه شمالی در آن زمان به شهرداری رسید و بنای بلندی در آنجا احداث شد که امروزه این بنا در اختیار وزارت کشور است. در دوره حکمرانی محمدرضا پهلوی به دستور بختیار این قلعه ها به زندان های سیاسی تبدیل شد که تعداد زیادی از افراد سیاسی از جمله خامنه ای، رفسنجانی، دکتر شریعتی و مخالفان حکومت پهلوی در آنجا زندانی بوده اند. قلعه سوم از دو قلعه دیگر بزرگ تر بود و روبروی کوی دانشگاه تهران قرار داشت. این سه قلعه که در مرکز تهران واقع شده اند در گذشته های دور آبادانی بوده اند که کاربرد دفاعی و حراستی داشتند. یوسف آباد و امیرآباد از آبادانی های اطراف قزل قلعه بوده اند. یوسف آباد توسط یوسف خان مستوفی الممالک و امیرآباد توسط امیرکبیر آباد شده اند. قبل از سال 1320 کشتزارهای گندم و جو در اراضی امیرآباد وجود داشت که بعدها نظامان آمریکا آن را در اختیار گرفتند و در نهایت به دانشگاه تهران اختصاص یافت. زندان قزل قلعه در سال 1350 خراب شد و شهرداری تهران برای احداث میدان میوه و تره بار آن را در اختیار گرقت. امروزه نام این میدان میوه و تره بار بازار جلال آل احمد است که یکی از شعبه های فروشگاه های زنجیره ای شهروند در آن مشغول به فعالیت است

مرزبندی: از بخش شمالی به خیابان فرشی مقدم و تقاطع خیابان کارگر شمالی تا تقاطع مهرام مهیار، از بخش جنوبی به بزرگراه شهید گمنام و همچنین از میدان گلها تا تقاطع کارگر شمالی، از مشرق به خیابان مهرام مهیار و خیابان کاج و از مغرب به خیابان کارگر شمالی محدود شده است. همچنین از ضلع شمال و شمال غربی به کوی دانشگاه، جنوب محله گلها و بزرگراه کردستان به دو بخش غربی و شرقی تقسیم بندی شده است

محدودیت ترافیکی: در محدوده زوج و فرد قرار گرفته

اتوبوس و تاکسی: ایستگاه اتوبوس شرکت واحد موجود در این منطقه ایستگاه کردستان می باشد. همچنین تاکسی های خطی در این محله برای خدمت رسانی به مردم همواره آماده هستند

دسترسی به مترو: تنها خط مترو موجود در این محله ایستگاه مترو دانشگاه تربیت مدرس می باشد

امکانات: در بخش غربی خیابان ولیعصر تراکم واحدهای تجاری با مغازه هایی که پوشاک می فروشند این محله را به بزرگترین مرکز خرید پایتخت تبدیل کرده است. از جمله مراکز خرید و مجتمع های تجاری موجود در محله قزل قلعه و اطراف این محله می توان به پاساژ احسان، پاساژ شوشانی، بازار کامپیوتر هدیه، پاساژ بهرام، پاساژ ظریفی، مجتمع تجاری زند و مجتمع تجاری کیان اشاره کرد. اهالی این محله با مراجعه به این مراکز خرید، مجتمع های تجاری و بازار میوه و تره بار اجناس مورد نیاز خود را تهیه کرده و برای تهیه اقلام لازم برای زندگی نیازی به رفتن به دیگر محله های مجاور را ندارند در این محله چندین پارک و فضای سبز وجود دارد از این رو اهالی این محله می توانند برای گذراندن اوقات فراغت خود می توانند به این پارک ها بروند و همچنین کودکان می توانند در این پارک ها و فضاهای سبز به بازی های مختلف مشغول شوند. در این بخش از مقاله با برخی از این پارک ها آشنا خواهیم شد. این پارک ها شامل پارک قزل قلعه، پارک مهتاب، پارک یاسمن و پارک جهان آرا هستند. یکی از مهمترین مشکلات این محله عدم وجود بیمارستان یا درمانگاه در آن می باشد. از این رو اهالی قزل قلعه برای درمان بیماری های خود به ناچار باید به بیمارستان ها و درمانگاه های واقع در محله های مجاور بروند؛ اما در این محله چندین داروخانه وجود دارد این داروخانه ها شامل داروخانه کیان، کوی دانشگاه، دانش و کاج هستند. در قزل قلعه علاوه بر مدرسه های راهنمایی، دبیرستان و پیش دانشگاهی چندین دانشگاه و دانشکده وجود دار که دسترسی محصلین این محله به مراکز آموزشی را ساده تر ساخته است. به دلیل وجود مدرسه های مختلف دانش آموزان برای تکمیل تحصیلات خود نیازی به رفتن به دیگر محله های مجاور ندارند این مراکز آموزشی شامل پیش دبستانی و مدرسه ابتدایی پویش، دبیرستان سماء، دبیرستان ریحانه، هنرستان فنی حجاب، پیش دانشگاهی ریحانه، پیش دانشگاهی سماء، دانشکده تربیت بدنی، دانشکده زبان و ادبیات خارجی، آموزشگاه سماء و مهدکودک گلباران هستند در این محله چندین مسجد نیز وجود دارد که در انجام امور مذهبی در قزل قلعه نقش قابل توجهی دارند و در ایام محرم و سوگواری مساجد این محله کاملاً شلوغ می شوند. این مساجد عبارتند از مسجد خلیل الرحمان که سال تأسیس این مسجد به 1340 باز می گردد و قدمت این مسجد به چیزی حدود 60 سال می رسد و دیگر مساجد مسجد حضرت ابوالفضل و مسجد النبی هستند. یکی دیگر از نقاط قوت این محله وجود شعبه های بانک های مختلف در آن می باشند زیرا اهالی این محله برای انجام امور بانکی خود می توانند به شعبه بانک موجود در محله خود رجوع کرده و دیگر نیازی به رفتن به دیگر محله های مجاور ندارند این شعبه ها شامل شعبه بانک صادرات، بانک ملی، بانک تجارت، بانک رفاه کارگران، بانک پاسارگاد، بانک شهر و بانک پارسیان هستند